Veli Küçük

Veli Küçük, Türk Silahlı Kuvvetleri’nde uzun yıllar görev yapmış, özellikle istihbarat ve iç güvenlik alanlarında çalışmalarıyla öne çıkan bir emekli tümgeneraldir. 1944 yılında Bilecik’in Gölpazarı ilçesinde doğmuş; Kara Harp Okulu’ndan 1965 yılında mezun olmuştur. Orduda çeşitli görevlerde bulunduktan sonra Jandarma Genel Komutanlığı bünyesinde faaliyet göstermiştir. En çok bilinen yönü ise, Susurluk skandalı ve sonrasında Ergenekon davası çerçevesinde gündeme gelmesidir.

Küçük’ün ismi ilk olarak 1996’daki Susurluk kazasından sonra, devlet-mafya-siyaset üçgeni tartışmalarında sıkça anılmış; bazı raporlarda gayri nizami harp yapılanmalarıyla bağlantılı olduğu öne sürülmüştür. Özellikle Jandarma İstihbarat ve Terörle Mücadele (JİTEM) adlı yapılanmayla ilişkilendirilen isimlerden biri olmuştur. Resmî kayıtlarda JİTEM’in varlığı uzun süre reddedilse de, kamuoyunda bu yapı, 1990’lı yıllarda PKK ile mücadelede “olağanüstü yöntemler” uygulayan karanlık bir yapılanma olarak anılmıştır. Veli Küçük, JİTEM’in kurucusu olduğu iddialarını reddetmiş, hakkında açılan davalarda da bu suçlamaları kabul etmemiştir.

2007 yılında başlayan Ergenekon soruşturması kapsamında tutuklanan Veli Küçük, örgüt yöneticiliğiyle suçlanmış; 2013 yılında müebbet hapis cezasına çarptırılmıştır. Ancak bu süreçte, hem davaların usulsüzlüklerle yürütüldüğü hem de delil güvenliği konusunda ciddi şüpheler olduğu kamuoyunda sıkça tartışılmış; 2014 yılında Anayasa Mahkemesi’nin hak ihlali kararı sonrası tahliye edilmiştir. 2019 yılında ise Yargıtay, Ergenekon kararlarını bozmuş; dava fiilen çökmüştür.

Veli Küçük, Kemalist ideolojiye bağlı olduğunu her fırsatta dile getirmiş, kendisini devletin bekasını esas alan bir asker olarak tanımlamıştır. Ancak görev yaptığı dönemlerdeki yöntemler, hukukun üstünlüğü ve sivil denetim ilkeleri açısından sıkça eleştirilmiştir. Kemalist düşünce, kuvvetler ayrılığına, hukuk devleti ilkesine ve demokratik denetime önem verir. Bu çerçevede, güvenlik bürokrasisinin yargı dışı yetkilerle donatılması ya da demokratik meşruiyetin dışında kalan yapılarla iç içe geçmesi, eleştirel bir bakışı zorunlu kılar.

Bugün Veli Küçük ismi, Türkiye’nin yakın tarihinde devletin iç güvenlik politikalarının, hukuk devleti ile güvenlik devleti arasındaki dengenin ve derin devlet tartışmalarının merkezinde anılmaya devam etmektedir. Bu bağlamda Küçük, sadece bir askerî şahsiyet değil, aynı zamanda Cumhuriyet rejiminin karanlıkla mücadele kapasitesinin sınandığı bir dönemin simgelerinden biri haline gelmiştir.