Kemalizm

Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucu ideolojisidir. Ancak onu sadece bir ideoloji olarak tanımlamak yetersizdir; Kemalizm, emperyalizme karşı kazanılmış bir kurtuluş savaşı ile şekillenen, ardından laik, demokratik ve halkçı bir devlet düzeni kurma iradesiyle sistemleşen bir tarihî ve siyasal akıldır. Kaynağını halktan alan; yönünü akılcılık, bilimsellik ve çağdaşlaşma ilkeleriyle belirleyen bu yaklaşım, yalnızca bir dönemin değil, Türkiye’nin uzun soluklu dönüşümünün felsefesidir.

Kemalizm’in temel dayanakları, Atatürk tarafından altı ilke ile sistematize edilmiştir: Cumhuriyetçilik, milliyetçilik, halkçılık, laiklik, devletçilik ve inkılapçılık. Bu ilkeler, birbirinden bağımsız değil; bir bütünün parçalarıdır. Her biri, bir yandan Osmanlı’nın çözülme nedenlerine yanıt niteliğindeyken; diğer yandan modern bir ulus-devletin inşasına yöneliktir.

Kemalizm, öncelikle egemenliği halkın iradesine teslim etmiştir. Saltanatı ve hilafeti kaldırarak, meşruiyetin kaynağını göksel irade yerine millet iradesine dayandırmıştır. Bu, sadece rejim biçimini değil; düşünce sistemini de dönüştüren bir adımdır. Laiklik, bu çerçevenin temel taşıdır. Din ile devlet işlerinin ayrılması, hem inanç özgürlüğünün hem de toplumsal ilerlemenin önünü açmıştır.

Milliyetçilik anlayışı ise ırkçı ya da dışlayıcı değil, anti-emperyalist ve kapsayıcı bir uluslaşma sürecini temel alır. Türk milletinin ortak bir kültür, tarih ve gelecek ülküsü çerçevesinde şekillendirilmesini hedefler. Halkçılık, sınıf imtiyazlarını reddederek halkın bütününü yurttaş olarak tanımlarken; devletçilik, özellikle ekonomik bağımsızlığın sağlanmasında bir araç olarak değerlendirilmiştir. Bu model, ne katı bir sosyalizm ne de serbest piyasa doktrini; aksine pragmatik ve ulusal çıkar odaklı bir ekonomik anlayış sunar.

İnkılapçılık ise Kemalizm’in dinamik tarafıdır. Zamanın ruhuna uygun değişimi benimserken, geri dönüşü değil ilerlemeyi esas alır. Kılık kıyafet devriminden harf inkılabına, eğitim reformlarından kadın haklarına kadar her adım, bu anlayışın bir yansımasıdır.

Kemalizm, statik bir doktrin değil; koşullara göre kendini yenileyebilen ama temel ilkelerinden ödün vermeyen bir devlet düşüncesidir. Onu zayıf taklitlerden ayıran en önemli fark, halkın çıkarını, bağımsızlığı ve çağdaşlaşmayı merkeze koymasıdır. Bugün dahi Türkiye'nin karşı karşıya olduğu krizler düşünüldüğünde, Kemalist ilke ve yaklaşımların taşıdığı çözüm potansiyeli ortadadır.

Bir ideolojiden fazlası olan Kemalizm, hem bir tarih bilinci hem de bir gelecek vizyonudur. Kurucu aklı anlamadan, Cumhuriyet’in anlamı da eksik kalır.