Kadro Dergisi

Kadro Dergisi, Türkiye Cumhuriyeti’nin erken döneminde, devrimlerin yalnızca pratik reformlarla sınırlı kalmaması gerektiğini savunan, onları siyasal, sosyal ve ekonomik düzlemde teorik temellere oturtmaya çalışan önemli bir yayın organıdır. Ocak 1932’de yayına başlayan dergi, Aralık 1934’e kadar toplam 36 sayı yayımlanmış ve özellikle 1930'lu yıllarda devrimci devletin ideolojik yönelimine yön vermeye çalışmıştır.

Derginin kurucuları arasında Şevket Süreyya Aydemir, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Vedat Nedim Tör, Burhan Asaf Belge ve İsmail Hüsrev Tökin gibi dönemin sol eğilimli genç aydınları yer alır. Bu ekip, kendilerini Kemalist devrimin “öncü kadrosu” olarak görmekteydi. Kadro’nun amacı, Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde gerçekleştirilen devrimlerin yalnızca bir siyasi dönüşüm değil, aynı zamanda halkçı, devletçi ve anti-emperyalist bir toplum inşasına yönelik bir süreci ifade ettiğini savunmaktı.

Derginin merkezinde, sınıfsız ve imtiyazsız bir toplum ideali yer alır. Kadro yazarları, Türkiye’nin Batılı kapitalist modelle değil, kendi ulusal ihtiyaçlarına göre şekillenen karma bir kalkınma modeliyle gelişebileceğini ileri sürmüştür. Bu anlayış, özellikle Kemalist devletçiliğin teorik çerçevesinin oluşturulmasında etkili olmuştur. Kadroculara göre, ekonomik kalkınma, ulusal egemenlik kadar önemlidir ve her ikisi de birbiriyle doğrudan ilişkilidir.

Sömürgeciliğe ve liberalizme karşı olan Kadro, bağımsızlığı yalnızca siyasi alanda değil, ekonomik alanda da savunmuş; Türkiye’nin dışa bağımlı değil, kendi ayakları üzerinde duran bir devlet haline gelmesi gerektiğini vurgulamıştır. Dergi, Sovyetler Birliği’nin kalkınma modelinden esinlense de, tam anlamıyla Marksist bir çizgiyi benimsememiştir; hedefi, Kemalizm ile çağdaş sol düşünce arasında Türkiye’ye özgü bir sentez kurmak olmuştur.

Ancak Kadro Dergisi’nin etkisi, fikirlerinin gücüne rağmen sınırlı kalmıştır. Dergi, zamanla devrimlerin yönünü belirleme iddiasına sahip olmaya başlamış; bu durum, CHP yönetimiyle ve özellikle Atatürk’ün çevresindeki bazı isimlerle fikir ayrılıklarına yol açmıştır. 1934 yılında yayını durdurulmuş, kadrosu da dağıtılmıştır. Buna rağmen Kadro, Cumhuriyet tarihinde devrimlere ideolojik bir zemin kurmaya çalışan ender girişimlerden biri olarak kalmıştır.

Kadro’nun önemi, Türkiye’de yalnızca pratik değil, düşünsel devrim ihtiyacını da gündeme getirmesidir. Her ne kadar ömrü kısa sürmüş olsa da, Kemalist düşüncenin sistematik hale getirilmesi yönünde atılmış en ciddi adımlardan biri olarak hafızalardaki yerini korumaktadır.