Hıfzı Veldet Velidedeoğlu

Hıfzı Veldet Velidedeoğlu (1904–1992), Cumhuriyet’in kuruluş ilkelerine bağlı, çağdaş hukuk sisteminin inşasında etkin rol oynamış önemli bir hukukçu, akademisyen ve düşünce adamıdır. Atatürk devrimlerine ve özellikle hukuk alanındaki reformlara derin bir bağlılık göstermiş olan Velidedeoğlu, hem teorik hem pratik düzeyde Kemalist ideolojinin hukuk sahasında kurumsallaşmasına katkı sağlamıştır.

Velidedeoğlu, 1925 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun olmuş, 1933 Üniversite Reformu sonrasında aynı fakültede öğretim üyeliğine başlamıştır. Hukuk öğretimi alanında pozitivist yaklaşımı benimseyerek, Osmanlı'nın din temelli hukuk anlayışını reddetmiş; yerine laik, akılcı ve evrensel hukuka dayalı bir sistemin yerleştirilmesi gerektiğini savunmuştur. Bu tutumu, Atatürk'ün hukuk devrimleriyle birebir örtüşmekteydi. Özellikle Medeni Kanun’un kabulü ve şeri hukukun ilgası gibi temel dönüşümlere verdiği güçlü destekle, Kemalist hukuk vizyonunun sürekliliğini sağlamaya çalışmıştır.

Velidedeoğlu, anayasa hukuku alanında uzmanlaşmış; bu çerçevede birey hak ve özgürlükleri ile devlet yapısı arasındaki dengeye dair analizleriyle dikkat çekmiştir. Demokratik, laik ve sosyal hukuk devleti ilkesini anayasal bir norm olarak savunmuş; bu çerçevede 1961 Anayasası’nın hazırlanmasında danışmanlık düzeyinde katkılarda bulunmuştur. Yazılarında ve derslerinde sıklıkla Atatürk’ün hukuka bakışını merkeze almış; hukukun evrensel değerlerle temellendirilmesini, modernleşmenin ön koşulu olarak değerlendirmiştir.

Kemalist perspektiften bakıldığında, Velidedeoğlu'nun en büyük katkılarından biri, Türkiye'de hukukun ideolojik değil, akılcı ve bilimsel temellere oturtulması yönünde verdiği mücadeledir. Cumhuriyetin temel niteliklerinin hukuk yoluyla korunabileceği anlayışını savunmuş, bu bağlamda hem akademik hem toplumsal alanda etkili bir figür olmuştur.