Cavit Orhan Tütengil

Cavit Orhan Tütengil (1921 – 7 Aralık 1979), Türk sosyolog, akademisyen ve yazardır. Özellikle kırsal kalkınma, toplum yapısı ve aydın sorumluluğu üzerine yaptığı çalışmalarla tanınmıştır. Türkiye’de bilimsel düşüncenin ve Atatürkçü aydınlanmacı yaklaşımın güçlü savunucularından biri olmuştur.

Tütengil, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’nde akademisyen olarak çalıştı ve köşe yazıları yazdı. 1970’lerde Türkiye’deki sağ-sol çatışmalarında, Kemalist modernleşmeyi ve bilimsel düşünceyi savunduğu için hedef haline geldi. 7 Aralık 1979'da, sabah üniversiteye giderken silahlı saldırıya uğrayarak hayatını kaybetti. Suikastın ardında sol karşıtı paramiliter grupların olduğu iddia edilse de, failleri hiçbir zaman kesin olarak bulunamadı.

Cavit Orhan Tütengil ve Kemalizm

Tütengil, Kemalizmin bilimsel, çağdaşlaşmacı ve ilerici yönünü savunan önemli aydınlardan biriydi. Akademik çalışmalarında ve yazılarında Türkiye’nin modernleşme sürecini, kırsal kalkınmayı ve eğitim sisteminin önemini vurguladı.

Öne çıkan noktalar:

• Bilimsel düşüncenin savunucusuydu: Kemalizmin akılcı, bilim temelli eğitim anlayışını destekledi ve Türkiye’nin geri kalmış bölgelerinin ancak eğitimle gelişebileceğini savundu.

• Toplumsal yapıyı inceledi: Köyden kente göç, kırsal kalkınma ve modernleşme süreçlerini ele aldı. Türkiye’nin sanayileşme ve kentleşme sürecinde sosyal dengesizliklerin giderilmesi gerektiğini vurguladı.

• Aydın sorumluluğunu önemsedi: Atatürkçü aydınlanma hareketinin devam ettirilmesi gerektiğini savundu. Aydınların halkı bilinçlendirme görevine sahip olduğunu dile getirdi.

• Laiklik ve demokrasiye bağlıydı: Atatürk’ün laiklik ilkesini Türkiye’nin modernleşmesi için temel gördü ve bu ilkenin zayıflatılmasının büyük bir gerilemeye yol açacağını düşündü.

• Sağ ve sol çatışmalarına karşıydı: 1970’lerdeki siyasi şiddet ortamında, her türlü radikalizme karşı çıkarak akılcı ve bilimsel düşüncenin önemini vurguladı.

Sonuç olarak, Cavit Orhan Tütengil, Kemalist düşüncenin modernleşme, laiklik ve bilimsel ilerleme yönlerini savunan bir akademisyen olarak öne çıktı. Bilimsel bilgiye ve eğitim reformlarına dayalı bir kalkınma modelini önerdi. Suikastı, Türkiye’de aydınların hedef alındığı dönemin en trajik olaylarından biri olarak tarihe geçti.