Bahriye Üçok

Bahriye Üçok (1919 – 6 Ekim 1990), Türk akademisyen, tarihçi, siyasetçi ve kadın hakları savunucusudur. Özellikle İslam tarihi ve laiklik konularında yaptığı çalışmalarla tanınmıştır. Atatürkçü düşüncenin önemli savunucularından biri olarak, özellikle kadın hakları, din-devlet ilişkileri ve çağdaşlaşma üzerine yazılar yazmıştır.

Kariyerine akademisyen olarak başlayan Üçok, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde ilk kadın akademisyen olarak görev yapmıştır. Bu alanda yaptığı çalışmalar, İslam’ın ilerici bir yorumla ele alınabileceğini savunan görüşleriyle dikkat çekti. Daha sonra siyasetle ilgilenerek Cumhuriyet Senatosu üyesi (1971-1977) ve Halkçı Parti milletvekili (1983-1987) olarak görev yaptı.

6 Ekim 1990’da, evine gönderilen bir bombalı paketle suikasta uğrayarak yaşamını yitirdi. Saldırıyı üstlenen İslami örgütler, onun laiklik ve kadın hakları konusundaki düşüncelerini hedef aldıklarını açıkladılar.

Bahriye Üçok ve Kemalizm

Bahriye Üçok, Kemalizmin en güçlü savunucularından biri olarak kabul edilir. Özellikle laiklik, kadın hakları ve eğitim konularında Atatürkçü düşüncenin devam ettirilmesi gerektiğini savunmuştur.

Öne çıkan noktalar:

• Laiklik anlayışı: Din ve devlet işlerinin tamamen ayrılması gerektiğini savunmuş, özellikle kadın haklarının İslam’ın geleneksel yorumlarından değil, modern hukuk sisteminden beslenmesi gerektiğini vurgulamıştır.

• Kadın hakları mücadelesi: İslam tarihini inceleyerek, kadınların tarih boyunca gelenekçi yorumlarla baskı altında tutulduğunu, oysa İslam'ın farklı yorumlarının da mümkün olduğunu öne sürmüştür. Başörtüsü konusundaki özgürlükçü ve eleştirel yaklaşımı nedeniyle İslamcı çevrelerin sert tepkisini çekmiştir.

• Eğitim ve çağdaşlaşma: Atatürk’ün eğitim reformlarını savunmuş ve kadınların toplumsal hayatta daha fazla yer almasını zorunluluk olarak görmüştür.

• Demokrasi ve hukuk devleti: Atatürkçülüğün anti-demokratik bir yapı değil, halkın bilinçlenmesiyle gelişen bir sistem olması gerektiğini vurgulamıştır.

Sonuç olarak, Bahriye Üçok, Kemalizmin laiklik, kadın hakları ve eğitim gibi alanlarını en güçlü şekilde savunan isimlerden biriydi. Dini gericiliğe karşı akademik ve siyasi bir mücadele verdi ve bu mücadelesi nedeniyle suikasta uğradı. Onun mirası, Türkiye’de kadın hakları ve laikliğin savunulmasında hala önemli bir referans noktasıdır.