Aziz Nesin
ANSIKLOPEDI
4/12/20252 min read
Aziz Nesin (20 Aralık 1915 – 6 Temmuz 1995), Türk yazar, mizahçı ve düşünürdür. Yazdığı öyküler, romanlar, tiyatro oyunları ve köşe yazılarıyla Türk toplumunu, siyasetini ve bürokrasisini eleştiren keskin bir kaleme sahipti. Özellikle mizahi eserleriyle halk arasında büyük bir etki yaratmıştır. Toplumsal eşitsizlikleri, cehaleti ve yobazlığı sert bir şekilde eleştirmiştir.
Edebiyat kariyerine 1940’lı yıllarda başlayan Nesin, 1950’lerden itibaren siyasi hiciv ve mizah yazılarıyla tanındı. Yazıları sık sık sansüre uğradı, kitapları yasaklandı ve kendisi de defalarca hapis cezasına çarptırıldı. Düşünce özgürlüğü, laiklik ve aydınlanma konularında ödün vermeyen bir tavır sergiledi.
Aziz Nesin aynı zamanda Nesin Vakfı’nı kurarak, yoksul ve yetenekli çocuklara eğitim imkanı sağlamaya çalıştı. Türk toplumunun eğitim düzeyini yükseltmenin tek çıkış yolu olduğunu savundu.
Aziz Nesin ve Kemalizm
Aziz Nesin, Kemalizmin bazı ilkelerine yakın dursa da, bazı yönlerini eleştirmiştir.
Öne çıkan noktalar:
Laiklik ilkesini savundu: Atatürk’ün laiklik anlayışına tamamen bağlıydı ve dinin siyasetten tamamen ayrılması gerektiğini düşünüyordu. Özellikle 1980’lerden sonra İslamcılığın yükselmesini büyük bir tehdit olarak gördü ve sert eleştiriler getirdi.
Aydınlanmacı bir perspektife sahipti: Atatürk’ün eğitime verdiği önemi benimsedi ve Türkiye’de eğitim sisteminin bilimsel temellerle güçlendirilmesi gerektiğini savundu.
Milliyetçiliği eleştirdi: Kemalizmin "ulus-devlet" anlayışına eleştirel yaklaştı ve milliyetçiliğin yanlış yorumlandığında baskıcı bir hal alabileceğini düşündü.
Devletçilik ilkesine mesafeli yaklaştı: Ekonomik politikalar konusunda merkeziyetçi ve devletçi modelleri yetersiz buldu ve bu sistemin halkın refahını tam anlamıyla sağlamadığını düşündü.
Sonuç olarak, Aziz Nesin Kemalizmin laiklik ve bilimsel eğitim anlayışına bağlı bir isimdi, ancak katı devletçi politikaları ve milliyetçiliğin otoriterleşebileceğini savunarak bazı noktalarını eleştirdi. Onun mücadelesi, bireyin özgürlüğü ve halkın bilinçlenmesi üzerine kuruluydu.