Ahmed Rıza

Ahmed Rıza Bey, II. Meşrutiyet’in ilanında ve modern Türkiye’nin düşünsel temelinin şekillenmesinde önemli roller üstlenmiş Jön Türk aydınlarından biridir. Pozitivist düşünceden etkilenmiş, Auguste Comte’un fikirlerini Osmanlı toplumu için yeniden yorumlamaya çalışmıştır. Uzun süre Paris’te sürgünde kalmış, burada çıkardığı Meşveret gazetesiyle Abdülhamid rejimine karşı fikirsel mücadele yürütmüştür.

1908 Devrimi’nin ardından Meclis-i Mebusan’da önemli görevler üstlenmiş, Meclis Başkanı olarak anayasal düzene ve halk iradesine bağlılığını sürdürmüştür. Osmanlı'nın çöküş yıllarında saray çevresinin mutlakiyetçi eğilimlerine karşı, meclis üstünlüğünü ve hukukun egemenliğini savunmuştur. Milliyetçilikle bağları daha zayıf olsa da halk egemenliği, akılcılık ve çağdaşlaşma yönündeki tavırlarıyla Cumhuriyet'in öncül düşünsel zemininde yer edinmiştir.

Saltanat ve halifeliğe mesafeli duruşu, Cumhuriyet’in ilanıyla netleşen laik ve halkçı ideallere doğrudan olmasa da örtük biçimde katkı sunmuştur. Ahmed Rıza Bey, düşünce adamı kimliğiyle Osmanlı’dan Cumhuriyet’e uzanan modernleşme çizgisinin önemli halkalarından biri olarak kabul edilir.